16 آذر 1401
حکم استوری سیاسی چیست ؟
حکم استوری سیاسی چیست ؟
در فضای بسیار گسترده و غیر امنیتی مجازی هر کنشی میتواند زمینه ارتکاب جرم محسوب شود از جمله این جرایم نشر اکاذیب در مورد جمهوری اسلامی در اینستاگرام است .
تبلیغ بر علیه نظام و یا به نفع گروههای مخالف نظام جمهوری اسلامی ایران ، از جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی است که گاهی تحت عنوان جرایم علیه مصالح عمومی کشور نیز از آن استفاده میشود .
جرم تبلیغ علیه نظام از جمله عناوین مجرمانه ای است که در قانون تعزیرات مصوب ۱۳۶۲ ماده قانونی مشابهی نداشت و مقنن در سال ۱۳۷۵ و در ذیل ماده ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات مبادرت به جرم انگاری و تعیین مجازات برای ان نموده است.
رکن قانونی جرم تبلیغ علیه نظام و سابقه تصویب آن
ماده ۳ لایحه مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب هیات وزیران در تاریخ نهم بهمن ۱۳۷۰، در خصوص عنوان مجرمانه تبلیغ علیه نظام، پیش‌بینی نموده بود که: «هرکس علیه نظام جمهوری اسلامی ایران یا به نفع گروه ها و سازمان های مخالف نظام تبلیغ نماید به حبس از یک تا سه ماه محکوم خواهد شد»، لیکن این ماده پس از ارسال به مجلس شورای اسلامی، در جلسه علنی مورخ هفتم آذر ۱۳۷۴ بدین نحو اصلاح گردید: «هرکس علیه نظام جمهوری اسلامی ایران یا به نفع گروه ها و سازمان های مخالف نظام به هر نحو تبلیغ نماید به حبس از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد».
بنابراین ضمن جرم انگاری هر نحو تبلیغ، مجازات ان را تشدید نمود، با ارسال این مصو به به شورای نگهبان، این شورا پس از بررسی ماده مذکور، در مورخ ۲ دی ماه ۱۳۷۴، در مورد جرم انگاری تبلیغ علیه نظام بدین نحو اظهارنظر نمود: «اطلاق ماده ۳ نسبت به کسانی که تبلیغ بسیار جزئی داشته اند خصوصا در مواردی که گروه ها و سازمان ها هنوز فعالیتی نداشته باشند، خلاف مو ازین شرع شناخته شد».
با این ایراد شورای نگهبان، مجلس شورای اسلامی ماده مزبور را در تاریخ ۲۵ اردیبهشت ۱۳۷۵ به صورت ذیل اصلاح نمود: «هر کس علیه نظام جمهوری اسلامی ایران یا به نفع گروه ها و سازمان‌های مخالف نظام به هر نحو فعالیت تبلیغی نماید به حبس از سه ماه تا یکسال محکوم خواهد شد»
با وصف مراتب موصوف و با تایید ماده فوق الذکر توسط شورای نگهبان، ماده ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ به عنوان عنصر قانونی جرم تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران، وارد نظام حقوقی کشور گردید و در حال حاضر این ماده، عنصر قانونی جرم تبلیغ علیه نظام را تشکیل می‌دهد.
با توجه به اینکه اصولا جرایم جنبه عمومی داشته و خصوصی بودن آن‌ها استثناء بر اصل می باشد و نیاز به نص صریح قانونی دارد، لذا جرم تبلیغ علیه نظام، به دلیل عدم تصریح قانونی مبنی بر خصوصی و قابل گذشت بون ان، واجد جنبه عمومی می‌باشد.
از جمله مهمترین جرایم علیه امنیت در نظام حقوقی ایران و نیز در فقه اسلامی، عنوان مجرمانه محاربه می باشد، به نحوی که در بسیاری از جرایم دیگر علیه امنیت کشور، اعمال مجازات پیش‌بینی شده در قانون، منوط به عدم اطلاق محارب بر مرتکب دانسته است.
رکن مادی جرم تبلیغ علیه نظام
رکن مادی جرم تبلیغ علیه نظام همانند سایر جرایم می‌بایست دارای عناصری باشد که برای تحقق رکن مادی ان جرم ضروری است، عناصر رکن مادی جرم تبلیغ علیه نظام عبارت است از رفتار مجرمانه، موضوع جرم، شخصیت مرتکب، وسیله ارتکاب و زمان و مکان ارتکاب جرم که در ذیل به بررسی اجمالی ان ها می‌پردازیم.
رفتار مجرمانه:
برای تحقق جرم تبلیغ علیه نظام، همانگونه که از عنوان این جرم مشخص می باشد، «فعالیت تبلیغی» می باشد که صرفا با ارتکاب فعل مثبت قابلیت تحقق دارد بنابراین صرف سکوت و عدم دفاع از نظام مشمول تعریف جرم تبلیغ علیه نظام نمی گردد.
همانگونه که موضوع جرایم علیه امنیت و مصالح عمومی کشور، نظام جمهوری اسلامی ایران و حاکمیت ملی می باشد، در جرم تبلیغ علیه نظام نیز موضوع جرم، «نظام جمهوری اسلامی ایران» می‌باشد.
شخصیت مرتکب:
در برخی از جرایم سن مرتکب، شغل او و یا گاهی تابعیت مرتکب مورد توجه قانون‌گذار قرار می گیرد، همانطور که دادگاه نظامی به جرایم خاص نظامیان رسیدگی می‌نماید، لیکن مقنن در ماده ۵۰۰ قانون صدرالاشاره، شخصیت مرتکب را برای تحقق جرم مزبور موثر ندانسته است، لذا هر کس اعم از زن یا مرد، ایرانی و یا غیر ایرانی میتواند مشمول جرم تبلیغ علیه نظام گردد.
وسیله ارتکاب جرم:
ماده ۵۰۰ قانون پیش گفته تصریحی در مورد وسیله ارتکاب جرم مذکور ندارد، بلکه هر نحو فعالیت تبلیغی علیه نظام را مشمول مقررات این ماده می داند. برخلاف برخی از جرایم که وسیله ارتکاب جرم در آن‌ها موضوعیت دارد، در جرم مذکور، وسیله ارتکاب، طریقیت دارد.
مکان ارتکاب جرم:
در مورد مکان ارتکاب جرم موضوع ای نوشتار، قانون‌گذار در ماده ۵۰۰ قانون سابق الذکر، تفاوتی میان ارتکاب ان در داخل محدوده جغرافیایی ایران و یا خارج از ان قائل نگردیده، بنابراین در صورت ارتکاب ان در هرمکانی، امکان تعقیب کیفری مرتکب وجود خواهد داشت.
رکن معنوی جرم تبلیغ علیه نظام
در مورد جرم تبلیغ علیه نظام، یکی از مهمترین ارکان تحقق ان جرم و انتساب ان به مرتکب، اثبات رکن معنوی می‌باشد.
در واقع میان عمل فعالیت تبلیغی و مرتکب ان عمل می‌بایست، رابطه روانی (یا رابطه ارادی) و عمد در ارتکاب جرم وجود داشته باشد.
قصد مجرمانه یا همان سوء‌نیت دارای انواعی است که عبارتند از: سوء‌نیت عام و سوء‌نیت خاص.
با توجه به اینکه جرم تبلیغ علیه نظام یک جرم عمدی است و نیاز به سوء نیت عام و خاص جهت اثبات وقوع ان دارد، بنابراین برای انتساب بزه مزبور به مرتکب، احراز اراده ی ارتکاب فعل و وجود قصد مجرمانه برای ارتکاب ان فعل ضرورت دارد.