ابطال عملیات اجرایی

به موجب ماده 1 قانون اجرای احکام مدنی « هيچ حكمي از احكام دادگاه‌ هاي دادگستري به موقع اجرا گذارده نمي‌شود مگر اين كه قطعي شده يا قرار اجراي موقت آن در مواردي كه ‌قانون معين مي‌كند صادر شده باشد.» و با توجه به ماده2 همین قانون با درخواست محکوم له حکم به مرحله اجراء در می آید، محکوم له بعد از ابلاغ اجرائیه می تواند اموالی را که از محکوم علیه در دست است را جهت توقیف به قسمت اجراء معرفی کند، اما سوال اینجاست که آیا امکان توقیف اجرای حکم وجود دارد یا خیر و در صورت امکان توقیف اجرای حکم در چه مواردی امکان پذیر است؟

 براساس ماده 8 قانون آئین دادرسی مدنی « هیچ مقام رسمی یا سازمان یا اداره دولتی نمی‌ تواند حکم دادگاه را تغییر دهد و یا از اجرای آن جلوگیری کند مگر دادگاهی که حکم‌ صادر نموده و یا مرجع بالاتر، آنهم در مواردی که قانون معین نموده باشد. » و مطابق ماده 24 قانون اجرای احکام مدنی « دادورز (‌مأمور اجرا) بعد از شروع به اجرا نمي‌تواند اجراي حكم را تعطيل يا توقيف يا قطع نمايد يا به تأخير اندازد مگر به موجب قرار‌دادگاهي كه دستور اجراي حكم را داده يا دادگاهي كه صلاحيت صدور دستور تأخير اجراي حكم را دارد يا با ابراز رسيد محكوم‌له دائر به وصول ‌محكوم به يا رضايت كتبي او در تعطيل يا توقيف يا قطع يا تأخير اجراء .»

بنابراین با توجه به مواد فوق، عدم توقف اجرای حکم به عنوان قاعده مورد پذیرش قانونگذار قرار گرفته است. اما در چه مواردی قسمت اجراء می تواند عملیات اجرائی را « متوقف » یا به تعبیر قانونگذار « تعطیل » یا « به تاخیر اندازد»  ؟

با جمع مواد 8 و 24 قانون اجرای احکام مدنی، می توان به این نتیجه رسید که قسمت اجراء تنها در صورتی می تواند اجرای حکم را متوقف یا تعطیل یا به تاخیر اندازد که :

1-دادگاه صادر کننده حکم در اجرای موادی چون 44و 147 قانون اجرای احکام مدنی و 424 قانون آئین دادرسی مدنی، قراری دائر بر توقیف یا تاخیر اجرای حکم صادر نموده باشد.

2- حكمي كه به موقع اجرا گذارده شده بر اثر فسخ يا نقض يا اعاده دادرسي به موجب حكم نهايي بلااثر شود. ( ماده 39 قانون اجرای احکام مدنی )

3- دادگاه در اجرای ماده 11 قانون اجرای احکام مدنی اجرائیه صادره را ابطال و یا اصلاح نماید.

4-  محکوم علیه فوت کند و عمل قائم به شخص ایشان باشد.

5- محکوم علیه محجور شود و یا فوت نماید، در این صورت اجرای حکم حسب مورد تا زمان معرفي ورثه، ولي، وصي، قيم محجور يا امين و مدير تركه‌ متوقف می شود.

6- محکوم له رسیدی دائر بر وصول محکوم به ، به قسمت اجراء تقدیم نماید.

7-  محکوم له رضایت کتبی خود را مبنی بر تعطیل یا توقیف یا تاخیر اجراء حکم به قسمت اجرا تقدیم نماید .