توقیف اموال

با توقیف اموال محکوم‌ علیه، دارایی‌های او توقیف و بازداشت می‌شود. لازم به ذکر است که روند توقیف اموال منقول با اموال غیرمنقول متفاوت است. اموال می باشد. از نظر حقوقی منظور از توقیف اموال، ضبط، مهر و موم، پلمپ یا شیوه های دیگری است که برای حفظ اموال از تعرض انجام می گیرد

توقیف اموال اصطلاحاً به معنای بازداشت نمودن مال یا دارایی محکوم‌ علیه است. با توقیف اموال محکوم‌ علیه، دارایی‌های او توقیف و بازداشت می‌شود. لازم به ذکر است که روند توقیف اموال منقول با اموال غیرمنقول متفاوت است. اموال می باشد. از نظر حقوقی منظور از توقیف اموال، ضبط، مهر و موم، پلمپ یا شیوه های دیگری است که برای حفظ اموال از تعرض انجام می گیرد

به گفته وکیل ملکی، نحوه توقیف اموال منقول با اموال غیرمنقول متفاوت است. برای مثال توقیف خودرو با انتقال آن به پارکینگ و تحویل قبض پارکینگ به متصرف آن صورت می گیرد. توقیف اموال غیر منقول با ریختن سرب یا قیطان گداخته در روزنه درب ورودی، نوار کشی دور ملک و یا استفاده از سایر شیوه ها انجام می شود. در نوشتار حاضر به بررسی انواع توقیف اموال از نظر قانون می پردازیم. همچنین این موضوع را مورد بررسی قرار خواهیم داد که به طور کلی توقیف اموال شامل چه مواردی می شود؟

تفاوت توقیف تامینی و توقیف اجرایی چیست؟

با بررسی مواد قوانین آیین دادرسی مدنی و اجرای احکام به این نتیجه میرسیم که دو نوع توقیف اموال وجود دارد، که تعریف هر یک در ادامه می آید

• توقیف تامینی: توقیف اموال به صورت تامینی مربوط به زمانی است که خواهان یا کسی که ادعای حقی بر مالی دارد، از مرجع صلاحیت دار تقاضای تامین خواسته می نماید تا در صورت محکومیت خوانده، محکوم به از محل آن پرداخت شود. طبق ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی خواهان می تواند پیش از طرح دعوا یا در ضمن آن از دادگاه صلاحیت دار درخواست نماید که اموال خوانده توقیف شود. این خواسته در صورتی توسط دادگاه اجرای می شود که ادعای خواهان مستند به سند رسمی باشد، یا خواسته در معرض تضییع یا تفریط قرار داشته باشد. نکته حائز اهمیت در مورد توقیف تامینی این است که این توقیف مربوط به پیش از پایان دادرسی است. توقیف تامینی قانوناً ممکن است پیش از تحویل دادخواست یا در ضمن آن اجرا شود
• توقیف اجرایی؛ همانطور که پیداست توقیف اموال اجرایی مربوط به مرحله پس از اعلام ختم دادرسی و صدور حکم محکومیت است. در صورتی که محکوم علیه ظرف مدت 10 روز تاریخ ابلاغ اجرائیه حکم را اجرا نکند در اینصورت محکوم له می تواند درخواست توقیف اموال محکوم علیه را
• بنماید. دادورز اجرای احکام موظف است بلافاصله اقدام به توقیف اموال محکوم‌ علیه نماید به این توقیف، توقیف اجرایی گفته می‌شود

• توقیف اموال شامل چه مواردی می شود؟

  مطابق با تعریف قانون مدنی، اموال به دو گروه کلی منقول و غیر منقول تقسیم می شوند. منظور از اموال منقول، اموالی هستند که جا به جایی آن ها از مکانی به مکان دیگر بدون این که به خودشان یا محل قرارداشتن آن آسیبی وارد شود، ممکن باشد. مداد، کتاب، میز، خودرو و سلاح برخی از انواع اموال منقول به شمار می روند

  در مقابل منظور از اموال غیر منقول اموالی می باشد که جابه جایی آن ها از محلی به محل دیگر، بدون آسیب وارد شدن به خودشان یا محل قرار داشتن آن ممکن نباشد. زمین اصلی ترین مال غیر منقول است و هر آنچه بر روی آن نصب شود، اعم از منزل، پل، آلاچیق و … به اعتبار نصب بودن بر زمین غیر منقول محسوب می شود. در ادامه به چگونگی توقیف اموال منقول و غیر منقول می پردازیم با ما همراه باشید

  نحوه توقیف اموال غیر منقول

  اموال غیر منقول نیز به دسته تقسیم می شوند : اموالی که سابقه ثبتی دارند و اموالی که سابقه ثبتی ندارند که به شرح هر کدام از آنها می پردازیم.

  1- اموال غیرمنقولی که سابقه ثبتی دارند

  مطابق ماده  99 و 100 قانون اجرای احکام مدنی، دادورز اجرای احکام  با استعلامات حاصله و یا معرفی محکوم له مال معرفی شده را با ذکر شماره و پلاک و مشخصات ملک به طرفین و اداره ثبت محل اعلام می کند. اداره ثبت اسناد و املاک پس از دستور دادگاه در صورتی که ملک به نام محکوم علیه ثبت شده باشد ملک را بازداشت و مراتب بازداشت را در دفتر املاک ثبت می کند و به اجرای احکام اطلاع می دهد

  ماده ۹۹ قانون اجرای احکام مدنی « قسمت اجرا توقیف مال غیرمنقول را با ذکر شماره پلاک و مشخصات ملک به طرفین و اداره ثبت محل اعلام می‌کند»

  ‌ماده ۱۰۰ قانون اجرای احکام مدنی « اداره ثبت پس از اعلام توقیف در صورتی که ملک به نام محکوم‌علیه ثبت شده باشد مراتب را در دفتر املاک و اگر ملک در جریان ثبت‌باشد در دفتر ملک بازداشتی و پرونده ثبتی قید نموده به قسمت اجرا اطلاع می‌دهد و اگر ملک به نام محکوم‌علیه نباشد فوراً به قسمت اجرا اعلام‌می‌دارد»

• 2-اموال غیرمنقولی که سابقه ثبتی ندارد

  اگر مال غیر منقولی که جهت تامین خواسته و توقیف اموال به اداره ثبت معرفی می گردد فاقد سابقه ثبتی باشد در اینصورت فقط زمانی میتوانیم مال مزبور را توقیف کنیم که محکوم علیه در آن تصرف مالکانه داشته باشد و یا به موجب حکم نهایی مالک شناخته شود. مستند قانونی آن ماده 101 قانون اجرای احکام مدنی می باشد.

  ‌ماده ۱۰۱ قانون اجرای احکام مدنی «توقیف مال غیرمنقول که سابقه ندارد به عنوان مال محکوم‌علیه وقتی جائز است که محکوم‌علیه در آن تصرف مالکانه داشته باشد. و یا‌ محکوم علیه به موجب حکم نهایی مالک شناخته شده باشد. در موردی که حکم بر مالکیت محکوم‌علیه صادر شده ولی به مرحله نهایی نرسیده باشد توقیف مال مزبور در ازاء بدهی محکوم‌علیه جایز است ولی‌ادامه عملیات اجرایی موکول به صدور حکم نهایی است»

نحوه توقیف اموال منقول

دادورز اجرای احکام برای توقیف اموال منقول، ابتدا شخص محکوم را از اقدام خود مطلع می کند. اما ممکن است، وی در محل حاضر نباشد یا حضور وی موجب تأخیر یا از بین رفتن مال شود. در چنین شرایطی مأمور می تواند قبل از اطلاع محکوم علیه، اموال منقول او را توقیف کرده و به سرعت اقدام خود را به محکوم علیه اطلاع دهد.

دادورز اجرای حکم پیش از توقیف اموال باید از  وضعیت و شرایط اموال منقول یک صورت وضعیت کامل تنظیم و یادداشت نماید. اطلاعاتی از قبیل انواع، تعداد، اندازه، وزن، ارزش و غیره. در هر یک از این موارد باید مشخصات کاملی برای توصیف بهتر آن درج شود.

همانطور که اشاره شد نکته حائز اهمیت در خصوص توقیف اموال این است که توقیف اموال منقول با توقیف اموال غیر منقول متفاوت است. امروزه اموال غیر منقول اعم از زمین و منزل اصولاً فرایند ثبت را پشت سر گذاشته و مطابق با قانون ثبت کسی مالک این اموال به شمار می رود که نام او در دفاتر ثبت به نام مالک درج شده باشد. در همین راستا توقیف اموال غیر منقولی که جریان ثبتی در مورد آنها به پایان رسیده است، باید در دفتر اداره ثبت قید گردد.

چه اموالی غیرقابل توقیف هستند؟

قانونگذار به طور استثنایی و با توجه به نیازهای محکوم‌‌علیه و خانواده او، برخی از اموال را غیر قابل توقیف معرفی کرده است که این اموال مستثنیات دین نامیده میشوند. منظور از مستثنیات دین اموالی هستند که توقیف آنها از نظر قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی ممکن نیست.

مستثنیات دین معمولاً شامل اموال ضروری برای امرار معاش روزانه شخص و افراد تحت تکفل او می باشد. مطابق با ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، اقلام مستثنیات از قرار زیر است:

• منزل مسکونی که عرفاً در حالت اعسار محکوم علیه در شان او باشد.
• اثاثیه مورد نیاز زندگی
• آذوقه مورد نیاز برای مدت معمول
• کتب و ابزار علمی
• وسایل و ابزار کار کسبه
• تلفن مورد نیاز مدیون
• مبلغی که در ضمن اجاره، مستاجر پرداخت می کند

• سوالات متدوال در خصوص توقیف اموال

  1- برای توقیف اموال باید به چه مراجعی مراجعه کنیم؟

  مراجع صالح برای توقیف اموال دادگستری و ادارات اجرای ثبت اسناد و املاک است.

  2- آیا همه اموال محکوم علیه قابل توقیف است؟

  خیر ، مطابق ماده 24 قانون اجرای احکام مدنی بعضی از اموال از قاعده بازداشت مستثنی هستند که به آنها مستثیات دین گفته می شود. این اموال به تشخیص قانون‌گذار نسبت به شرایط محکوم و نیازهای وی و یا خانواده‌اش در نظر گرفته می شود مانند یک منزل مسکونی، اثاثیه مورد نیاز زندگی و غیره.

  3- آیا ملک قولنامه‌ای قابل توقیف است؟

  خیر، تنها اموالی را میتوان توقیف کرد که ملک به نام شخص در دفتر ثبت اسناد به نام وی ثبت شده باشد. ملک قولنامه زمانی قابل توقیف است که محکوم علیه در ملک مورد نظر تصرف مالکانه داشته باشد و یا به موجب حکم نهایی مالک شناخته شود