مقایسه مالیات بر درآمد در ایران و امریکا

«در اقتصاد، چیزی به نام ناهار مجانی وجود ندارد!» سالها پیش میلتون فریدمن اقتاددان امریکایی این عبارت معروف را برای مخاطبینش بکار برد تا توضیح دهد که تمامی برنامه ها و اهدافی که دولتها دارند نیازمند سرمایه بوده و هزینه آن باید از طریقی تامین شود. از دوران باستان تا به امروز، مالیات به مهم ترین این ابزارها تبدیل شده، به گونه ای که تمامی دولت های جهان برای تامین هزینه های مختلف خود چه در خصوص وظایف اولیه شان مانند امنیت و دادگستری و چه در خصوص وظایف جدیدتر خود یعنی عدالت اجتماعی نیازمند اخذ مالیات هستند. در کشور ما نیز مالیات بخشی مهم از منابع درآمدی بودجه کشور را اختصاص داده و سازمان امور مالیاتی پس از شرکت ملی نفت، بزرگ ترین تامین کننده مالی دولت محسوب می شود. اما پرسش اینجاست که مالیات و نظام حقوقی حاکم بر آن در ایران، چه تفاوتی با سایر کشورها دارد؟ آیا می توان دلیل موفقیت سایر کشور ها در مدیریت بودجه عمومی خود را مرهون نظام مالیاتی آنها دانست؟ برای پاسخ به این پرسش در ادامه با ما همراه باشید.

در همه کشورها اخذ مالیات ها به دو نوع مستقیم و غیر مستقیم صورت می گیرد. شیوه مستقیم حالتی است که بطور مستقیم از محل درآمد یا دارایی شما پرداخت می شود. مثلا اگر شما یک کارمند هستید و در فیش حقوقی تان ردیفی به نام مالیات وجود دارد که از حسابتان کسر گردیده یا یک کاسب در بازار آزاد هستید و بر اساس تراکنش هایی که با دستگاه کارتخوانتان انجام شده موظف به پرداخت مالیات شده اید، باید بدانید که به این نوع پرداختی ها، مالیات مستقیم می گویند. البته ماخد این مالیات صرفا درآمد شما نیست و گاهی اوقات این مالیات بر دارایی های شما نیز تعلق می گیرند، مانند مالیات بر عایدی سرمایه یا مالیات بر دارایی. در مقابل مالیات های مستقیم مالیات غیر مستقیم وجود دارند که بر روی کالاها و خدماتی که خریداری میکنید وضع گردیده و همه مصرف کنندگان موظف به پرداخت مقداری ثابت از آن هستند. مانند مالیات بر افرزش افزوده که هنگام خرید شارژ موبایل یا بسته های اینترنتی به میزان ده درصد بر تراکنش شما اعمال خواهد شد. حال بیایید با بررسی یکی از مهم ترین این مالیات ها یعنی مالیات بر درآمد در ایران و امریکا مقایسه ای مختصر بین خودمان و امریکایی ها داشته باشیم

نظام مالیاتی آمریکا

ایالات متحده امریکا کشوری با نظام فدرال است. به این معنا که این کشور از تعدادی ایالت تشکیل شده که دارای شخصیت و موجودیت سیاسی مستقل از دولت مرکزی هستند و در امور داخلی خود « از جمله در نظام مالیاتی» دارای خود مختاری می باشند. پس مالیاتی که شهروندان این کشور پرداخت می کنند بسته به ایالتی که در آن زندگی می کنند متفاوت خواهد بود. با اینحال یک سیستم مالیات بر درآمد وجود دارد که توسط دولت فدرال این کشور تنظیم شده و تمامی شهروندان فارق از ایالتی که در آن زندگی می کنند ملزم به پرداخت آن هستند.

مالیات بر درآمد فدرال امریکا دارای نظام تصاعدی است. یعنی مالیاتی که شهروندان این کشور می پردازند دارای درصد ثابتی نیست. بلکه بسته به سطح درآمد آنها کاهش یا افزایش می یابد. مثلا طبق آخرین داده های وزارت خزانه داری امریکا، اگر درآمد شما تا 11000دلار باشد، مالیات بر درآمد شما صرفاً 10 درصد خواهد بود. اما به موازات افزایش درآمد، درصد مالیات هم افزایش پیدا کرده و اگر درآمد شخص به بالای 576000 دلار در سال برسد، باید 37 درصد از درآمد خود را به مالیات بر درآمد فدرال اختصاص دهد. مضاف بر این، برخی از ایالت های این کشور دارای یک نظام مالیات بر درآمد مستقل هستند و ساکنان خود را ملزم به پرداخت دو مالیات بر درآمد خواهند نمود. بطور مثال اگر شما یک شهروند امریکایی و ساکن ایالت کالیفرنیا باشید، باید علاوه بر درصد ذکر شده، حدود 10 درصد مالیات بر درآمد هم به دولت این ایالت بپردازید.

نظام مالیاتی ایران

کشور ایران بر خلاف امریکا دارای یک نظام بسیط است. به این معنا که در این سیستم تنها دولت مرکزی ایران از شخصیت سیاسی مستقل برای وضع قانون برخوردار بوده و حق تصویب و اجرای قوانین مالیاتی مختص به مجلس شورای اسلامی و دولت می باشد. لازم به ذکر است مبالغی که نهادهای محلی مثل شهرداری یا دهیاری از شما اخذ میکنند، عوارض نام داشته و با مالیات فرق دارند، پس اخذ مالیات تنها در صلاحیت دولت مرکزی است.

مهم ترین شباهت میان نظام مالیاتی ایران و امریکا در تبعیت هردو سیستم از الگوی تصاعدی است. پس در ایران هم درصد مالیات شما با افزایش درآمدتان افزایش خواهد یافت. اما تفاوت اصلی در این است که در ایران مطابق با آخرین قانون بودجه، کسانی که درآمدی تا 12 میلیون تومان داشته باشند از مالیات بر درآمد معاف خواهند بود. سپس این نسبت بر اساس یک الگوی تصاعدی افزایش یافته و در صورتی که درآمد شما مازاد بر ماهیانه 40 میلیون تومان باشد این نرخ به 30 درصد افزایش خواهد یافت.

در آخر لازم به ذکر است که در این نوشتار صرفاً به مالیات بر درآمد اشاره شد که مالیات بر درآمد، مفهومی جدا از سایر مالیات های مستقیم (مانند مالیات بر عایدی سرمایه یا مالیات بر دارایی) می باشد که هر کدام از این مالیات ها در نوشتارهایی دیگر بررسی خواهد شد.