آشنایی با تقسیم بندی گرایش های علم حقوق

حقوق را می توان یکی از پرطرفدار ترین رشته ها برای تحصیلات عالی دانست. علت آن هم در فرصت های شغلی، درآمد بالقوه مناسب مشاغل مرتبط با آن و شخصیت خاصی است که در اذهان عمومی نسبت به محصلین این رشته وجود دارد. چنانچه به دانستن درباره این رشته تحصیلی علاقه قصد ورود به این رشته را داشته باشید و یا هم اکنون در مقطع کارشناسی حقوق مشغول تحصیل بوده و قصد و ادامه تحصیلات خود در مقطع کارشناسی ارشد را دارید، در ادامه با ما همراه باشید تا به معرفی چندی از اصلی ترین گرایش های این رشته جذاب بپردازیم:

حقوق گرایشی از علوم اجتماعی است که در آن قواعد و مقرراتی که بر روابط حاکم است مورد بررسی قرار می گیرد. وظیفه اصلی دانشجویان حقوق نیز بررسی، تشریح و تفسیر این مقررات است تا از طریق این کار به توانایی هایی لازم برای مشاغل حقوقی همچون قضاوت یا وکالت یا کارشناسی دست یابند. اما موضوع ، کارکرد و مخاطب این قوانین یکی نیستند و از همین مرحله است که دانش حقوق به گرایش های مختلفی تقسیم می شود. این تقسیم بندی بر دو اساس صورت می گیرد:

1. حقوق داخلی و حقوق بین الملل:

حقوق داخلی شامل مجموعه قواعد و مقرراتی است که بر اشخاص درون یک نظام حقوقی وجود دارد. اگر قراردادی بین شما و یک فرد دیگر که او نیز ایرانی است حاکم باشد، آن قانون یا مقرره در قلمرو حقوق داخلی کشور قرار خواهد گرفت.

حال تصور کنید که یک معاهده نه بین دو شخص عادی بلکه بین دو دولت منعقد می شود. آیا مقررات حاکم بر روابط دو دولت هم می تواند در یک شاخه از علم حقوق بررسی شود؟ در اینجاست که لازم است با حقوق بین الملل آشنا شوید. این حوزه از علم حقوق اختصاصاً به قواعدی می پردازد که بر روابط بین شخصیت های بین المللی ( یعنی دولت ها و سازمان های بین المللی) حاکم است. پس پژوهشگران این رشته به بررسی و تفسیر و ارائه راه حل هایی می پردازند که این روابط جنبه عادلانه و منصفانه داشته و منفعت تمام دولت ملت ها را تامین کند.

2. حقوق عمومی و خصوصی

مهم ترین تقسیم بندی در علم حقوق که عموم دانشجویان نیز از ترم اول تحصیلی با آن آشنا می شوند، تفکیک قلمرو مطالعات این رشته به دو حوزه خصوصی و عمومی است. اما این دو حوزه چه تفاوت هایی دارند؟

حقوق خصوصی حقوق مربوط به اشخاص است. به این معنا که روابطی که بین دو شخص ( چه حقیقی و چه حقوقی) وجود دارد، در این گرایش از حقوق مطالعه خواهد شد. هرگونه مسائل حقوقی و قراردادی که بین شما و یک شخص جریان دارد مثل ازدواج و طلاق، وصیت و ارث، خرید و فروش و اجاره و حتی قراردادی که ممکن است بر سر موضوعی با یک شرکت خصوصی داشته باشید، درقلمرو حقوق خصوصی خواهد بود.

در مقابل حقوق خصوصی، حقوق عمومی قرار دارد. بسیاری از افراد با شنیدن نام حقوق عمومی تصور می کنند که این گرایش شامل کلیاتی از همه حوزه های حقوقی است. باید بگوییم این دیدگاه کاملا غلط است. حقوق عمومی گرایشی از حقوق است که در آن روابط بین حکومت و مردم و نهاد های عمومی با یکدیگر مورد بررسی قرار می گیرد. بطور مثال این قاعده که مجلس شورای اسلامی وظیفه قانونگذاری داشته و دولت هم وظیفه اجرای قوانین را دارد از مباحثی است که در حقوق عمومی (و مشهور ترین زیرشاخه آن یعنی حقوق اساسی) بررسی می شود. البته لازم به ذکر است که قلمرو این رشته منحصر به رابطه بین حکومت و مردم هم نیست.

حکومت در عصر مدرن علاوه بر وظایف سنتی اش مثل تامین امنیت و دادگستری وظایفی همچون تامین رفاه و عدالت و اجتماعی را نیز برعهده دارد. به همین دلیل امروزه حقوق عمومی شامل آن بخش از روابط خصوصی شهروندان که به رفاه و عدالت اجتماعی آنان مربوط باشد هم خواهد بود. بطور مثال دولت در ایران هر ساله میزان حداقل حقوق کارگران را تعیین می کند. رابطه کارگر و کارفرما با اینکه در درجه اول رابطه بین دو شخص خصوصی بوده و باید در حقوق خصوصی مورد مطالعه قرار گیرد اما به دلیل نقشی که دولت در تحقق رفاه و تامین اجتماعی شهروندان دارد، به خود این صلاحیت را اعطا نموده که با مداخله در روابط کارگر و کارفرما، به آن جنبه عمومی ببخشد. پس حتی آن بخش از روابط خصوصی شهروندان که جنبه عمومی به خود بگیرد، درقلمرو حقوق عمومی مطالعه خواهد شد.